Wiatraki Holandii
Vejle Vindmølle
1 stycznia 2019
Vejle
2 listopada 2019Holandia kojarzy się nam z tulipanami.... I z wiatrakami. W XIX wieku w całej Holandii było ok. 10 tysięcy wiatraków.
Wiatrak holenderski (wiatrak holender, wiatrak wieżyczkowy). Jest to typ wiatraka charakteryzujący się nieruchomym, masywnym korpusem (zwykle murowanym, na planie koła lub wieloboku) na którym umocowana jest obracana na łożysku bryła dachowa ze śmigłami. Pozwalało to łatwiej dostosować śmigła wiatraka do kierunku wiatru.
Powstanie pierwszych, pojedynczych wiatraków wieżyczkowych z ruchomą częścią dachową jest datowane na koniec XIV w. Ten typ wiatraka powstał ostatecznie w północnej Holandii. Skonstruował go w XVII w. Jan Andriansz. Leeghwater (niderl.). W 1750 „holendry” udoskonalone zostały przez Andrew Meikle’a.
Wiatraki te szybko pojawiły się w większości krajów europejskich. W XVIII w. rozpowszechniły się w Polsce, ale zyskały popularność tylko na zachodnich terytoriach Polski i nigdy nie wyparły tradycyjnych koźlaków.
Wiatraki Holandii
Kinderdijk - największe skupisko wiatraków
W Kinderdijk zachowało się 19 zabytkowych wiatraków. Większość wiatraków została zbudowana w latach 1738–1740.
Jest to największe skupisko zabytkowych wiatraków w całej Holandii i jedna z najbardziej znanych atrakcji turystycznych kraju. W 1997 roku cała grupa wraz z tamami, śluzami, zbiornikami, pompami i budynkami administracyjnymi została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Obszar ten od zawsze miał problemy z poziomem wody dlatego w XIII w. wybudowano duży kanał który częściowo rozwiązał problem. Niestety z biegiem lat i stopniowym obniżaniem się terenu zabieg ten nie był wystarczający.
W 1740 roku postanowiono, że trzeba wybudować wiatraki, dzięki którym będzie można sterować poziomem wody w rzece. Wiatraki rozmieszczono po obu stronach kanału.
Kręcą się w lewo
Holenderskie wiatraki kręcą się w lewo (przeciw wskazówkom zegara) – i nikt nie wie dlaczego. Może dlatego, że już w prehistorii praworęczny człowiek kręcił żarna w lewo? Gdy skrzydła kręcą się w lewo to i kamień młyński kręci się w lewo.
Wiatraki Holandii
Wiatraki Holandii
Każdy ma swoją legendę...
Holenderskie wiatraki służyły przede wszystkim do osuszania podmokłych gruntów (jedna czwarta terytorium Holandii leży poniżej poziomu morza). Dzięki pracy wiatraków powstawały poldery, czyli sztucznie osuszone tereny, otoczone groblami dla ochrony przed zalaniem. Dopiero z czasem zaczęto wykorzystywać wiatraki także do celów produkcyjnych.
Z wieloma z nich związane są legendy, ciekawostki... Które najlepiej słucha się na miejscu
